HISTORIA I ZABYTKI NOWOGRÓDKA

NOWOGRÓDEK
Stolica i jeden z najstarszych grodów Rusi Czarnej, początkowo stolica niewielkiego księstwa ruskiego. Pierwsze wzmianki o Nowogródku datuje się na rok 1044.  Założenie Nowogródka przypisywano kniaziowi kijowskiemu Włodzimierzowi Wielkiemu, niekiedy kniaziowi Jaropełkowi. Wielki książę litewski Mendog , doprowadził do zjednoczenia księstw litewskich. Podbił cała Ruś Czarną, a Nowogródek uczynił swą główną siedzibą i faktyczną stolicą Litwy. Na pamiątkę panowania Mendoga sąsiadujące z zamkiem wzgórze nazwano jego imieniem. Według legendy na tej górze pochowany został Mendog siedzący na złotym tronie. Po latach powstał tu cmentarz z murowaną kaplicą na szczycie, Pozostałe po wycince lasu krzaki były opisane przez Adama Mickiewicza w IV Księdze „Pana Tadeusza”, jako gaj Mendoga. Syn Mendoga Wojsiełk uważany jest za fundatora drugiej cerkwi greckiej św. Borysa i Gleba.
7 lutego 1422 r., liczący już ponad 70 lat król Polski Władysław Jagiełło poślubił w Nowogródku 17-letnią, słynącą z urody księżniczkę Sońkę Holszańską. Mimo olbrzymiej różnicy wieku małżeństwo było szczęśliwe i zapewniło Jagielle długo oczekiwanych dziedziców – późniejszych królów: Władysława (zwanego później Warneńczykiem) i Kazimierza (Jagiellończyka).
Kazimierz Jagiellończyk nadał miastu (1444) kolejne przywileje oraz uczynił dla miasta lokację.
Jeszcze w XVI wieku w mieście powstały kolejne cerkwie greckie: Podwyższenia Krzyża Św., św. Mikołaja cudotwórcy, Zmartwychwstania Pańskiego, św. Jana, Św. Trójcy, św. Mikołaja męczennika, św. Paraskewii, św. Symeona.
Wraz z rozkwitem Nowogródka budowano nowe kościoły i klasztory; jezuitów , bonifratrów,  bazylianek,  unicka bazylianów , franciszkanów , dominikanek i dominikanów fundacji Krzysztofa Chodkiewicza.
W 1795 roku Nowogródek został zagarnięty przez Rosję w III rozbiorze Rzeczypospolitej.  12 lutego 1799 r. w farze nowogrodzkiej ksiądz Antoni Postlett ochrzcił Adama Bernarda syna Mikołaja i Barbary z Majewskich Mickiewiczów, urodzonego 24 grudnia 1798 roku w pobliskim Zaosiu. W bocznej kaplicy kościoła znajduje się do dzisiaj uwieczniony przez Mickiewicza w inwokacji „”Pana Tadeusza”” cudowny obraz Matki Bożej Nowogródzkiej.
13 maja 1922 roku Nowogrodek gościł sędziwego syna Adama Mickiewicza – Władysława, a 30 października 1922 r. byłego Naczelnika Państwa marszałka Józefa Piłsudskiego. Miasto gościło jeszcze Prezydentów Rzeczypospolitej: Stanisława Wojciechowskiego  oraz Ignacego Mościckiego.
W około 10-tysięcznym Nowogródku dominowali Żydzi stanowiący 50% mieszkańców, Polaków było 25%, Białorusinów 20%, a Tatarzy i inni – 5% ludności.
11 września 1938 roku, po wyremontowaniu rodzinnego domu Mickiewiczów otwarto Muzeum Adama Mickiewicza. Wszystko uległo zniszczeniu 22 czerwca 1941 r., podczas niemieckiego bombardowania. Muzeum Adama Mickiewicza zostało odbudowane kilka lat temu.
6 lipca 1941 r. w Nowogródek został zajęty przez wojska niemieckie. 31 lipca 1943 r. wieczorem gestapo aresztowało jedenaście sióstr nazaretanek.  Następnego dnia – w niedzielę 1 sierpnia 1943 r., Niemcy rozstrzelali wszystkie zakonnice w lesie 5 km od Nowogródka. Ich szczątki zostały 19 marca 1945 r. ekshumowane i przeniesione do wspólnej mogiły przy nowogródzkiej farze. 5 marca 2000 roku zostały beatyfikowane przez Ojca Świętego Jana Pawła II.
Nowogrodek jest obecnie miastem rejonowym obwodu grodzieńskiego Białorusi, liczy 30 tys. mieszkańców.

Najważniejsze zabytki Nowogródka to:

  • Muzeum Adama Mickiewicza
  • ruiny średniowiecznego zamku
  • pomnik i kopiec Adama Mickiewicza
  • kościół farny – miejsce ślubu króla Władysława Jagiełło z Zofią Holszańską oraz chrztu A.Mickiewicza
  • Góra Mendoga