HISTORIA I ZABYTKI GRODNA

GRODNO
Miasto obwodowe nad rzeką Niemen. Z XII wieku pochodzi najstarszy za chowany zabytek Grodna – cerkiew św. Borysa i Gleba. W 1376 Grodno przeszło pod panowanie Litwy. Pierwsze prawa miejskie nadał Grodnu wielki książę litewski Witold, który ufundował też kościół Farny i rozbudował dwa warowne zamki. Najstarszy z nich stoi po dziś dzień w sąsiedztwie tzw. Nowego Zamku zainicjował król August II, a ukończył Stanisław August Poniatowski.
Po unii polsko-litewskiej w Krewie Grodno przeżyło okres blisko 300 lat pokoju. Kazimierz Jagiellończyk, jeszcze jako wielki książę litewski potwierdził prawa miejskie i herb przedstawiającym jelenia św. Huberta z krzyżem pomiędzy rogami.
W Grodnie w 1483 roku zmarł św. Kazimierza królewicz, syn Kazimierza Jagiellończyka, ogłoszony patronem Litwy i Polski.
Król Aleksander Jagiellończyk ufundował liczne klasztory oraz pierwszy stały most na Niemnie. O rozwój gospodarczy Grodna dbała też królowa Bona.
Najwięcej zawdzięcza jednak Grodno Stefanowi Batoremu, który w trakcie wojen z Moskwą uczynił z niego faktyczną stolicę państwa. Król zamieszkał w zamku przekształconym wówczas w okazałą renesansową rezydencję. Przebudował Stary Zamek, ufundował kolegium jezuickie. Niestety Batory zachorował podczas polowania i kilka dni później zmarł w zamku w Grodnie.
Za czasów Jana II Sobieskiego na mocy decyzji Konfederacji Warszawskiej w Grodnie odbywał się co trzeci sejm walny Rzeczypospolitej.
W drugiej połowie XVIII w. starosta grodzieński, Antoni Tyzenhauz doprowadził miasto i okolice do rozkwitu.
Zwołany na Nowym Zamku w Grodnie przez targowiczan w 1793 roku ostatni Sejm Rzeczpospolitej pod groźbą rosyjskich armat uznał II rozbiór Polski.
W rok później przebywał w Grodnie Tadeusz Kościuszko.
25 listopada 1795 roku, w tym samym miejscu ostatni król Polski podpisał akt abdykacji.
Po wojnach napoleońskich na blisko 120 lat Grodno było okupowane przez carską Rosję.
W Grodnie większość swego życia spędziła Eliza Orzeszkowa. W jej byłym domu istnieje niewielkie muzeum. Grób pisarki znajduje się na Cmentarzu Farnym w Grodnie.
W okresie I wojny światowej miasto okupowali Niemcy. W marcu 1921 Grodno jako miasto powiatowe weszło w skład województwa białostockiego. W II Rzeczpospolitej żyło tu ponad 50 tys. mieszkańców (60% Polacy, 37% Żydzi, 3% Białorusini). Stało się ono ponownie kulturalną stolicą regionu. Powstał Teatr im. Elizy Orzeszkowej, muzea historyczne i przyrodnicze, ogród zoologiczny, odnowiono zabytki, w tym obydwa zamki. Miasto było silnym garnizonem Wojska Polskiego. We wrześniu 1939 roku miasto zajęły wojska sowieckie.
Od czerwca 1941 r. do lipca 1944 miasto było pod okupacją niemiecką. Na mocy układów jałtańskich roku Grodno weszło w skład Związku Radzieckiego. Od 1991 roku Grodno jest ponad 300-tysięcznym miastem obwodowym Republiki Białoruś.

Najważniejsze zabytki Grodna to:

Muzeum i pomnik Elizy Orzeszkowej
stary i nowy Zamek Stefana Batorego
kościół katedralny ŚW. Franciszka Ksawerego
klasztor Brygidek z XVII w.
kościół Bernardynów Uzyskania Krzyża Świętego
cerkiew kołożska z XII w. Św. Borysa i Gleba
zabytkowa żydowska synagoga
kircha luterańska